Een doordachte, natuurlijke inrichting verlaagt het risico op wateroverlast in de omgeving en - wie weet - duikt de otter hier in de toekomst op.
Een doordachte, natuurlijke inrichting verlaagt het risico op wateroverlast in de omgeving en - wie weet - duikt de otter hier in de toekomst op.
3 oktober startten we met de voorbereidingen om een nat, overstromingsgevoelig weiland naast de E10-plas om te vormen tot een klimaatpark. De herinrichting moet de naastgelegen Brechtsebaan en omliggende woningen beter beschermen tegen wateroverlast, én een aantrekkelijke en veilige leefomgeving creëren voor de otter. Regionaal Landschap de Voorkempen coördineert de werken.
“Klimaatpark De Zwaan wordt een nieuwe, sterke schakel in de natuurverbindingen langs de Antitankgracht en de Schijnvallei”, vertelt gedeputeerde Luk Lemmens. “Met Groen Kruis hebben we momenteel een vijftiental projecten lopen om de versnipperde stukken open ruimte in de noordoostelijke rand rond Antwerpen opnieuw met elkaar te linken. Dat doen we door goed gekozen zones op meer natuurlijke wijze in te richten, zoals hier met het klimaatpark De Zwaan gebeurt. Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat dieren die zones ook veilig in en uit kunnen. Groen Kruis onderzoekt daarom hoe we onder de drukke Brechtsebaan, ten zuiden van het klimaatpark, enkele veilige doorsteken voor dieren kunnen aanleggen. Eerder kwamen er op initiatief van de Vlaamse overheid al nieuwe uitstapplaatsen voor dieren in het naastgelegen kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Met al deze ingrepen hopen we de otter in het gebied alle kansen te geven. Want waar de otter goed gedijt, doen andere diersoorten dat ook.”
Het gebied is erg watergevoelig en het weiland staat bijna de ganse winter onder water. Het risico op wateroverlast door overstroming van de E10-plas is er behoorlijk groot. In januari dit jaar zorgde overvloedige regenval er nog voor dat de naastgelegen Brechtsebaan (N115) blank kwam te staan. Enkele kelders liepen toen onder water en het water bedreigde enkele woningen langs de Ruitersdreef.
Het gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (of RUP) ‘E10-plas’ uit 2013 wijzigde de bestemming van het gebied naar gecontroleerd overstromingsgebied. Het plan gaf toen al aan dat “het monotone grasland" wordt omgevormd tot een gecontroleerd overstromingsgebied als extra buffergebied voor de Laarse Beek en de E10-plas.” Gemeente Schoten kocht daarop het weiland van zo’n 10 ha groot aan.
De vergunning voor de werken is intussen afgeleverd. Regionaal Landschap de Voorkempen staat in voor het ontwerp en de uitvoering van het project.
“De regio van de nabijgelegen Antitankgracht – waar het klimaatpark De Zwaan met de E10-plas deel van uitmaakt – speelt een belangrijke rol in het Vlaamse soortenbeschermingsprogramma voor de otter”, aldus projectcoördinator Anne Stuer van het Regionaal Landschap de Voorkempen. “De otter is een ‘paraplusoort’: wanneer de otter in een gebied voorkomt, gedijen in die gunstige leefomstandigheden ook veel andere diersoorten. De natte natuur van het klimaatpark creëert ideale leefomstandigheden voor de otter: helder, visrijk water van goede kwaliteit en voldoende rust. Daarvan profiteren meteen ook heel wat vissen, waterplanten, libellen en moerasvogels.”
De Antitankgracht vormt een van de noord-zuidverbindingen tussen de Nederlandse otterpopulatie en de – nog kleine – Vlaamse otterpopulatie. In Sint-Job-in-‘t-Goor botst de otter evenwel op een blokkade: de Antitankgracht loopt er door bebouwd gebied en is er zelfs deels gedempt. Door het klimaatpark De Zwaan ottervriendelijk te maken en veilige verbindingen te voorzien naar open-ruimtegebieden in de omgeving, krijgen de dieren op termijn een alternatieve route voor het stuk onderbroken Antitankgracht.
Als voorbereiding op de werken gingen de partners op zoek naar een ondergrondse drinkwatertoevoerleiding van Pidpa. De waterleiding is al sinds 1999 in gebruik en is van cruciaal belang voor de watervoorziening in de streek. Daarom moest ze, voor de start van de eigenlijke werken, met omzichtig graafwerk precies worden gelokaliseerd.
Het project is een samenwerking van Regionaal Landschap de Voorkempen, Pidpa, het Agentschap voor Natuur en Bos, bosgroep Antwerpse gordel, gemeente Schoten en de provincie Antwerpen.
Het maakt deel uit van het overkoepelende gebiedsprogramma Groen Kruis, dat wordt gecoördineerd door de provincie Antwerpen en verbindingen creëert voor mens, dier en natuur in de verstedelijkte rand rond Antwerpen.
Foto rechtsboven (in/aan de minigraver) v.l.n.r. Schepen Walter Brat, schepen Christof Victor, gedeputeerde Luk Lemmens, burgemeester Maarten De Veuster en schepen Paul De Swaef.